Recensie (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel ★★★★1/2

Aristoteles draait zich om in zijn graf mocht ie (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel van Theater Artemis gezien hebben. Want deze productie trekt zich geen reet aan van zijn wetmatigheden. Eenheid van plaats, tijd en handeling? We dachten het niet, dachten de Nederlanders. En gelijk hebben ze om zo tot een geflipte absurde voorstelling te komen.

Eigenlijk zet (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel hangjongeren te kijk en de nogal oppervlakkige nabesprekingen (inclusief een moeilijk woord als ‘caleidoscopisch’ dat daarbij ui-te-raard gedropt moest worden hoewel de woordenschat van dergelijke jongeren eerder beperkt is) die ze voeren over theatervoorstellingen.

Ze vragen naar elkaars mening maar hebben die eigenlijk nog niet zelf gevormd waardoor ze erg beïnvloedbaar zijn. Wat (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel zo leuk maakt is dat de drie acteurs hun eigen voorstelling bespreken alsof die net afgelopen is, terwijl die net begonnen is. Daarbij doen ze ook aan zelfrelativering. ‘Waren dat wel professionele acteurs op het podium?’ vraagt Carola, een kleine vrouw, zich af. ‘Het leek eerder op een werkloosheidsproject’ zo stelt ze. ‘Wat hebben we eigenlijk gezien?’ vraagt een ander zich af terwijl later de vraag gesteld wordt of er überhaupt wel iets was. ‘Het was lastig’, weet een van de drie dan weer. Terwijl niet veel later ‘Het was echt moeilijk om te zien’ opwerpt.

Wat die nietszeggende tekst zo hilarisch maakt, is dat de drie dan bijna de ganse tijd in het donker staan. Het is te zeggen, het licht van de zaal gaat soms aan, dan weer op het podium, alsof de lichtman er een zootje van aan het maken is zoals ze denken (maar uiteraard is alles mooi gescript n.v.d.r.). Daar hebben de drie het ook over, of het wel een professional was die achter de schuiven stond, of zijn baby misschien aan het spelen was met zijn mengpaneel, of zelf mogelijk in slaap was gevallen. (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel zit vol van dergelijke assumpties. Er wordt niets gecheckt, er wordt gewoon wat vanuit gegaan dat, en op basis daarvan wordt ‘een realiteit’ gecreëerd.

Met ‘Is this the real life? Is this just fantasy.’ uit Queens Bohemian Rhapsody verwijst de promotekst van (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel naar het spanningsveld tussen realiteit en fantasie waar het de ganse tijd mee speelt terwijl alles voor alle duidelijkheid fictie is, hoe écht het hangjongerengedrag dat hier neergezet wordt, wel mag overkomen.

De drie doen alsof ze op een pleintje staan, realiseren zich dat ze wel degelijk op het toneel staan, gaan zelf ook in de zaal zitten om naar hun eigen voorstelling te kijken, die ze vroegtijdig zullen verlaten door via de zaaldeur naar buiten te gaan omdat die wel erg lang duurt maar ook omdat ze al eerder meegaven dat ze er fysiek niet meer wilden zijn (maar kennelijk hun geest er wel nog wou zijn, terwijl het bij ons meestal het omgekeerde is als we alweer een zoveelste kutvoorstelling in het theater meemaken n.v.d.r.).

Spelen met echt en niet echt doen ze wanneer er vooraf opgenomen tekst te horen is en de acteurs wat slecht staan te lippen, of net heel correct dat doen, maar dan terwijl de stem van een van hun collega’s te horen is. Dan weer zien we Elias, de dikke acteur in rood trainingspak (die het erg cliché vindt allemaal dat zo een homie neergezet werd op het toneel en Willemijn stelde dat ze niet had gekeken naar een emo want dat zélf is) terwijl ie de ganse tijd een groen exemplaar gedragen heeft, en de anderen hem complimenteren dat het groen goed bij zijn ogen staat.

Eenzelfde tafereel kennen we met de lichtbruine rugzak, die zij als roze beschouwt, van de volgens haar collega’s geen aura of uitstraling bevattende Carola. Zet de lichtman daar fel rood, groen, of blauw licht op dan heeft dat een impact op hoe je die zak ziet. Dat klein zijn een relatief begrip is, zien we wanneer we verschillende plastic platen met de beeltenis van de actrice naast haar zien staan. Soms staat ze er zelfs helemaal niet, maar is het het bordje waar de anderen tegen praten. Soms spelen ze met elkaar, door afscheid van elkaar te nemen, en zien we hen een coole vuistjes-beweging maken (wat een grappig effect heeft op de belichting), terwijl minstens een van hen al af is. 

Hier en daar, dat gooit (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel dus helemaal op een hoopje. Ook door in de gedachten van de toeschouwer te kruipen met onder andere: ‘Wat doe ik hier eigenlijk?’. Tussen de regels door wordt ook het nieuwe leren bekritiseerd. Want als je als leerling een goeie vraag stelt waar je leerkracht geen antwoord op weet, klinkt het dat het een goede vraag was en dat je door het zelf uit te zoeken, er wel uit zal leren wat leerkrachten helemaal overbodig maakt.

Helemaal lachen wordt het met fake news zoals dat asymmetrische borsten voor rugklachten kunnen zorgen en zelfs osteoporose (botontkalking) terwijl een van de drie stelt dat de geluidsman tijdens de voorstelling naar porno aan het luisteren was. Na een tijdje komen ze erop dat dat waarschijnlijk niet klopt maar het wellicht om industriële techno ging. ‘Als het dat was, was het cool, broer’ zegt Elias.

‘Was er een decor?’ en ‘Het was best minimalistisch’, stellen ze. Klopt enigszins. De vloer had een print van parket en verder was het speelvlak omzoomd door zwarte theaterdoeken. Verder niets. Was het niet dat (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel de minimal approach helemaal onderuit haalde door net voor zware showeffecten te gaan. Wanneer Elias aan zijn kont krabde, gingen de CO2-jets even helemaal in overdrive. Wanneer ie aan zijn kruis kwam, schoten de confettikanonnen in actie. Hilarisch. Alleen al die effecten vergroten het tienerwereldje grandioos uit en geeft ook een heerlijke dubbele bodem mee.

Spelen met tijd doet (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel in het praten over de afgelopen voorstelling terwijl die nog bezig is, en we dingen te horen krijgen die nog niet hebben plaatsgevonden maar in onder andere de tussentijdse raps ‘Yo’ en ‘So’ van Elias wel al te horen zijn. Hij heeft het onder andere over een microprobleem, niet veel later zien we de technicus het podium op rennen om aan zijn zendertje te prutsen. Elias wordt enerzijds gecomplimenteerd om zijn raps, sterker nog: hij zou er wel eens mee ontdekt kunnen worden, mocht ie dat ooit op een podium kunnen doen, stelt een van zijn collega’s. Maar als ie een derde rap voorstelt, heeft Carola het wel gehad. Ook dat contradictorische gedrag dat mensen stellen, is pijnlijk maar ook oh zo grappig.

Zo, met het bovenstaande moet je het doen, want in het donker notities nemen, bleek best wel een uitdaging. Heel wat van dat gekriebel blijkt achteraf totaal onleesbaar. Niet alleen omdat mijn geschrift sowieso al erg onleesbaar is (ook voor mezelf). Maar het ook nog eens lastig wordt om het zaakje helemaal te gaan ontcijferen als je verschillende regels over elkaar hebt geschreven. Uiteindelijk kan je het dus wel stellen, tja, (.....) Een voorstelling die schijt heeft aan zijn eigen vage titel: het was lastig. J

< Bert Hertogs >

Credits:

regie: Jetse Batelaan
spel: Carola Bärtschiger, Elias De Bruyne, Willemijn Zevenhuijzen
dramaturgie: Marcus Dros, Anna Wagner
scenografie: Theun Mosk
kostuum: Eva Koopmans
muziek: Les trucs
coproducenten: Ruhrtriennale, Künstlerhaus Mousonturm